Garnki emaliowane to metalowe naczynia (najczęściej stalowe lub żeliwne) pokryte kilkoma warstwami specjalnej powłoki ze szkła (emalii). W procesie produkcji proszek emalii nanoszony jest na metal, a następnie wypalany w wysokiej temperaturze, dzięki czemu tworzy się gładka, trwała i kolorowa powłoka szklana. Dzięki temu wnętrze (i często także zewnętrze) garnka jest pokryte twardym, nieporowatym szkliwem. Efekt to dekoracyjne garnki o błyszczącej powierzchni, które są odporne na rdzewienie i łatwe w utrzymaniu czystości.
Garnki emaliowane to metalowe naczynia (najczęściej stalowe lub żeliwne) pokryte kilkoma warstwami specjalnej powłoki ze szkła (emalii). W procesie produkcji proszek emalii nanoszony jest na metal, a następnie wypalany w wysokiej temperaturze, dzięki czemu tworzy się gładka, trwała i kolorowa powłoka szklana. Dzięki temu wnętrze (i często także zewnętrze) garnka jest pokryte twardym, nieporowatym szkliwem. Efekt to dekoracyjne garnki o błyszczącej powierzchni, które są odporne na rdzewienie i łatwe w utrzymaniu czystości a sklep Kuketo.pl posiada szeroką ofertę tych garnków – sprawdź!
Właściwości zdrowotne i bezpieczeństwo
Powłoka emalii jest obojętna chemicznie – nie reaguje z jedzeniem i nie zmienia jego smaku ani zapachu. To sprawia, że gotowanie w garnkach emaliowanych jest bezpieczne dla zdrowia. Nie wydzielają one żadnych szkodliwych związków, pod warunkiem że powłoka jest nienaruszona. Emalia chroni zawartość garnka przed kontaktem z metalem korpusu, a więc uniemożliwia przedostawanie się metali czy innych substancji do potraw. Dodatkowo gładka szklana powierzchnia utrudnia rozwój bakterii i jest łatwa do utrzymania w czystości – można je bezpiecznie myć nawet w zmywarce. Uwaga: Jeśli emalia na garnku zostanie uszkodzona (odpryski), należy zrezygnować z jego dalszego używania, gdyż odsłonięty metal może rdzewieć i wpływać na smak potraw.
Porównanie z innymi typami garnków
Stal nierdzewna: Garnki ze stali nierdzewnej 18/10 (chromowo-niklowa) są trwałe i odporne na korozję. Podobnie jak emaliowane, nie reagują z jedzeniem, ale mają metalową powierzchnię. Dobrze rozprowadzają ciepło, ale mogą być ciężkie i nagrzewają się wolniej niż garnki aluminiowe. Powierzchnia stalowa może powodować przypalanie potraw przy bardzo wysokich temperaturach, dlatego często stosuje się w nich dodatkowe warstwy innych metali (np. aluminium lub miedzi) na dnie. Stal nierdzewna nie ma kolorowej powłoki jak garnki emaliowane, ale też nie pęka czy nie odpryskuje szkliwa.
Aluminium: Garnki aluminiowe są lekkie i bardzo dobrze przewodzą ciepło, co przyspiesza gotowanie i oszczędza energię. Jednak surowe aluminium jest reaktywne – może wchodzić w reakcje z kwaśnymi potrawami (np. pomidorami, cytryną) i przedostawać się do jedzenia. Dlatego większość garnków aluminiowych ma dodatkową powłokę (anodyzowaną lub nieprzywierającą). W porównaniu do emaliowanych, aluminium szybciej się nagrzewa, ale i szybciej stygnie; jest tańsze, ale wymaga zabezpieczenia powłoką, by było zdrowe.
Teflonowe (powłoka nieprzywierająca): Garnki z teflonową (PTFE) powłoką są bardzo wygodne – potrawy do nich nie przywierają i łatwo się je myje. Są lekkie i szybko się nagrzewają. Wadą jest to, że powłoka może się zarysować lub zużyć, a w bardzo wysokiej temperaturze może uwalniać toksyczne opary. Po zarysowaniu trzeba je wymienić. W porównaniu z emaliowanymi, garnki teflonowe mają krótszą żywotność i trzeba do nich używać specjalnych akcesoriów (drewno, silikon), podczas gdy emalia jest twardsza i łatwiej znosi zwykłe użytkowanie.
Ceramiczne: Termin ten może oznaczać naczynia z ceramiki (np. glinianej lub porcelanowej) oraz garnki z powłoką ceramiczną (nieprzywierającą). Ceramika jest szklana i obojętna chemicznie, nie reaguje z jedzeniem ani nie pochłania zapachów. Pozwala gotować z małą ilością tłuszczu. Jest jednak cięższa i bardziej kruche – naczynie może pęknąć przy gwałtownej zmianie temperatury. W porównaniu do garnków emaliowanych: ceramika (szkliwo ceramiczne) jest podobnie bezpieczna, ale zazwyczaj mniej odporna na uderzenia czy zarysowania. Emaliowane garnki mają metalowy rdzeń, więc lepiej znoszą upadki i są bardziej uniwersalne.
Żeliwne: Garnki żeliwne są bardzo ciężkie i przewodzą ciepło wolniej, ale wyjątkowo długo je utrzymują. Doskonale nadają się do długiego duszenia i pieczenia. Pod wpływem gotowania odrobina żelaza przechodzi do potraw, co niektórym może służyć zdrowiu. Wymagają jednak odpowiedniej konserwacji – trzeba je „sezonować”, czyli zabezpieczyć warstwą tłuszczu, aby nie rdzewiały. Naczynia emaliowane na bazie żeliwa łączą zalety żeliwa (doskonałe utrzymywanie ciepła) z łatwością czyszczenia i brakiem konieczności sezonowania. W porównaniu do zwykłego żeliwa, garnki emaliowane są łatwiejsze w utrzymaniu i nie wymagają smarowania po każdym myciu, ale nadal są bardzo ciężkie.
Kompatybilność z kuchenkami indukcyjnymi
Garnki emaliowane są zazwyczaj kompatybilne z kuchenkami indukcyjnymi, ponieważ ich korpus jest wykonany ze stali lub żeliwa – metali reagujących na pole magnetyczne. Ważne, by dno garnka było płaskie i nie za cienkie. Zwykle producenci oznaczają garnki symbolem cewki lub piszą, że nadają się na indukcję. Dzięki temu naczynia emaliowane działają na każdym rodzaju kuchenki – gazowej, elektrycznej, ceramicznej czy indukcyjnej. Praktycznie: przed zakupem warto sprawdzić oznaczenie na garnku lub zapytać sprzedawcę, ale w większości przypadków nie trzeba się martwić o to, czy dany garnek emaliowany będzie działał na płycie indukcyjnej.
Praktyczne porady użytkowania i pielęgnacji
Rozgrzewanie: Nagrzewaj garnek stopniowo. Lepiej używać średniego ognia niż bardzo dużego, zwłaszcza gdy garnek jest pusty. Unikaj gwałtownej zmiany temperatury (np. nie przelewaj bardzo zimnej wody do gorącego garnka), ponieważ szkliwo może pękać w wyniku szoku termicznego.
Przyrządy kuchenne: Do mieszania i nakładania używaj drewnianych, silikonowych lub nylonowych łyżek i łopatek. Metalowe akcesoria mogą porysować emalię. Podobnie uważaj, by nie stuknąć garnkiem o twarde przedmioty (na przykład w czasie ruchu naczyń w zmywarce), bo może dojść do odprysków powłoki.
Mycie: Gładką powierzchnię emaliowaną łatwo czyścić. Usunięcie przypaleń ułatwia woda z dodatkiem sody oczyszczonej. Można myć emaliowane garnki w zmywarce, ale delikatne mycie ręczne przedłuży żywotność powłoki. Po myciu osusz dokładnie garnek, zwłaszcza jeśli we wnętrzu powstały rysy.
Przechowywanie: Przechowując garnki, uważaj na ocieranie o inne metalowe naczynia – najlepiej oddzielać je ściereczką, aby nie porysować powłoki. Jeśli garnek ma metalową pokrywkę, też pilnuj, aby nie otarła się o krawędź garnka.
Ogólne użytkowanie: Pamiętaj, że emalia nie lubi długotrwałego wysokiego ognia bez zawartości – na indukcji czy kuchence gazowej nie nagrzewaj pustego garnka do maksimum. Stawiaj garnek na odpowiednio dobranej do jego średnicy płytce indukcyjnej lub palniku. Dzięki temu zyskasz równomierne gotowanie i unikniesz przegrzania dna.
Garnki emaliowane łączą klasyczną estetykę z praktyczną funkcjonalnością. Są trwałe, bezpieczne i uniwersalne – odpowiednie do wielu potraw i rodzajów kuchenek. Dzięki powyższym informacjom oraz przestrzeganiu podstawowych zasad użytkowania, można cieszyć się ich zaletami przez wiele lat.
